رنگین کمان ادب هفتم/ فرزانگان بندر

چشمه ی معرفت

واژه نامه

کنجکاوی : جستجو و یافتن چیزی

خستگی ناپذیر : کسی که پیوسته و بدون خسته شدن کار می کند .

کشف : آشکار کردن چیزی ٬ پی بردن

هیجان : برانگیختگی و التهاب درونی

معرفت : شناخت

گوارا : خوشایند ٬ لذت بخش

فهم : فهمیدن و دریافتن چیزی

یقین : اطمینان کامل ٬ قطعی

عظمت : بزرگی ٬ شکوه

جلال :شکوه

جاذبه : جذب کننده ٬ به سوی خود کشنده

اعجاز : کاری شگفت و عجیب انجام دادن ٬ معجزه

مذاب : ذوب شده ٬ گداخته

سیراب : آن چه به حد کافی آب خورده باشد .

غرور : احساس سربلندی به سبب موفقیت (با غرور و مهربانی و خوشنودی)

دیرینه : قدیمی ٬ سال خورده ٬ کهن

آداب دان : آگاه به راه و رسم معاشرت زندگی

وداع : خداحافظی

معصوم : بی گناه و پاک

زمزمه : نغمه ٬ خواندن آرام و زیر لب

معنی بیت سعدی

برگ درختان سبز در نظر هوشیار               هر ورقش دفتری است معرفت کردگار

معنی : از نظر انسان خردمند ٬ برگ های درختان به هنگام بهار ٬ مانند ورقه های دفتری هستند که عظمت و بزرگی خداوند را به ما می شناسانند .

نکته ی آرایه ای : برگ درختان مانند دفتر است : تشبیه

معنی دو بیت از مواوی که در خود ارزیابی آمده است.

قالب شعر : مثنوی        شاعر : مولوی از دفتر اول مثنوی

این درختانند هم چون خاکیان                              دست ها بر کرده اند از خاکدان

معنی : درختان مانند دیگر موجودات زمینی ٬ دستشان را برای راز و نیاز به سوی خداوند دراز کرده اند .

خاکدان : دنیای مادی ٬ زمین

با زبان سبز و با دست دراز                                 از ضمیر خاک می گویند راز

معنی : با برگ های سبز و شاخه های بلند ٬ راز عظمت خداوند را از دل زمین ٬ آشکار می کنند .

نکته ی آرایه ای : هم چون خاکیان : تشبیه / دست به درخت نسبت داده شده است : تشخیص

 ضمیر : باطن ٬ درون

پیام درس

در این درس به پدیده های طبیعت اشاره شده است که بیانگر قدرت و عظمت خداوند هستند . تمام این پدیده ها همانند انسان ها مشغول راز و نیاز با خداوند هستند و خدا را به بزرگی و یکتایی می ستایند .

حکایت

اندرز

نوع نثر : مسجع

برگرفته از : گلستان سعدی

واژه نامه

ایام : روزها

طفولیت : کودکی ٬ خردسالی

متعبد : شکرگزار ٬ عبادت کننده

شب خیز : آن که در شب برای عبادت ٬ بیدار می شود.

رحمة الله علیه : خداوند او را رحمت کند.

دیده : چشم

مصحف : کتاب ٬ کتاب آسمانی ٬ قرآن کریم

طایفه : گروه ٬ عده

دوگانه : نماز صبح

بگزارد : به جا آورد ٬ ادا کند.

گویی : انگار

به : بهتر

در پوستین خلق افتادن : کنایه از غیبت کردن

معنی نثر های دشوار

یاد دارم که در ایام طفولیت متعبد و شب خیز بودم . شبی در خدمت پدر رحمة الله علیه ٬ نشسته بودم و همه شب دیده بر هم نبسته و مصحف عزیز بر کنار گرفته و طایفه ای گرد ما خفته .

معنی : به یاد دارم که در دوران کودکی خدا را عبادت می کردم و به هنگام شب مشغول راز و نیاز با خدا می شدم . یک شب در حضور پدر - خداوند او را رحمت کند - تمام شب را بیدار بودم و قرآن کریم را در آغوش گرفته بودم و گروهی هم در اطراف ما خوابیده بودند .

نکته آرایه ای : متعبد ٬ شب خیز و مصحف : مراعات نظیر

پدر را گفتم : « از اینان یکی سر بر نمی دارد تا دوگانه ای بگزارد . چنان خواب غفلت برده اند که گویی نخفته ان که مرده اند.» گفت : « جان پدر ! تو نیز اگر بخفتی به از آن که در پوستین خلق افتی .»

معنی : به پدر گفتم : « از این افراد حتی یک نفر هم بیدار نمی شود که نماز صبح بخواند . آن چنان در خواب بی خبری و غفلت فرو رفته اند که انگار نخوابیده اند ٬ بلکه مرده اند .» گفت : « ای فرزند عزیز ! تو هم اگر بخوابی بهتر است از این که درباره ی مردم غیبت کنی .»

نکته آرایه ای : سربرنمی دارد : کنایه از بیدار نمی شود. / در پوستین خلق افتادن : کنایه از غیبت کردن